پاسخ به ابهامات سهامداران درباره اوراق اختیار فروش تبعی/ اوراق تبعی کدام نمادها بهتر است؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، سیدفرهنگ حسینی پیش از مصاحبه سوال‌وجوابی و پاسخ بهابهامات سرمایه‌گذاران، درباره اختیار معامله می‌گوید: اختیار معامله، از جمله اختیار فروش سهام یکی از ابزارهای رایج در بازارهای مالی جهان است و در کشور ما نیز از حدود 2 سال پیش، اختیار تبعی فروش در زمان رکود بازار توسط سهامداران عمده و بازارگردان‌ها عرضه شده است.
تفاوت اصلی اوراق تبعی سهام با اوراق اختیار فروش در این است که اوراق تبعی شرط مالکیت سهام را داراست، اما در اختیار فروش، دارنده اختیار فروش نیازی به داشتن سهم ندارد. در حقیقت اختیار فروش از کاهش قیمت سهام سود می‌برد و از افزایش آن زیان، اما اختیار تبعی در مقابل کاهش قیمت سهام زیانی نمی‌بیند، زیرا حق دارد، اختیار خود را اعمال کند، اما در مقابل افزایش قیمت آن می‌تواند از حق خود استفاده نکرده و عقلا نیز از این حق استفاده نمی‌کند و می‌تواند آن را در بازار بفروشد.
درباره جزئیات بیشتر و دقیق نحوه بیمه کردن سهام در بورس و اینکه این ابزار چه اثراتی در بازار خواهد گذاشت، سید فرهنگ حسینی، مشاور سرمایه‌گذاری در مفهومی ساده به تفصیل به سوالات خبرنگار بورس خبرگزاری فارس، پاسخ داد.
فارس: آیا مفهوم بیمه کردن سهام با بیمه‌های رایج اموال یکسان است؟
حسینی:این ابزار اختیار فروش است، هر چند از یک دیدگاه ماهیت بیمه یا تضمین تا حد سود روزشمار 20 درصد سالانه را دارد، اما با ماهیت بیمه متفاوت است.
بیمه مربوط به فعالیت‌هایی است که ریسک خالص دارند، در حالی که بازار سرمایه ریسک سفته بازی است یعنی در بیمه شما یا خسارت می‌بینید که بیمه زیان شما را جبران می کند، یا اینکه ضرری نمی‌کنید و بنابراین دو وضعیت وجود دارد اما در فعالیت‌های بازار سرمایه ما دارای وضعیت دیگری هستیم و آن کسب سود است.
در حقیقت علاوه بر زیان یا عدم خسارت، وضعیت سود نیز وجود دارد و اختیار تبعی فروش، سود را بیمه می‌کند.
فارس: ویژگی های اوراق تبعی چیست؟
حسینی:اوراق تبعی علاوه بر تضمین اصل سرمایه افراد، سود آوری را برای سرمایه گذاران تضمین می‌کند.
همچنین طبق اطلاعیه جدید عرضه، قرار است اوراق اختیار تبعی به نحوی قیمت‌گذاری شوند تا حداقل بازده فردی که سهام و اوراق تبعی را امروز خریداری می‌کند تا زمان اعمال اوراق اختیار تبعی معادل 20% روزشمار باشد. بدین ترتیب فرصت تضمین سود روزشمار 20% در بازار سرمایه با استفاده از اوراق تبعی ممکن است.
فارس: اگر قیمت سهام در زمان اعمال بیشتر از قیمت تضمین شده باشد ، چه می شود؟
حسینی:در صورتی که قیمت سهام در زمان اعمال یعنی حدود 6 ماه دیگر ، بیش از قیمت اعمال باشد، فرد می‌تواند سهام خود را در بازار بفروشد و دیگر نیازی به اعمال نیست و همچنین اجباری به این امر نیست. زیرا همانطور که از نام این ابزار نیز مشخص است، یک اختیار است و فرد دارند اختیار دارد از آن استفاده کند.
فارس: آیا پولی که بابت خرید اوراق اختیار تبعی پرداخت شده است، بازگردانده می‌شود؟
حسینی:خیر، پولی که بابت خرید اوراق اختیار تبعی داده می‌شود، مانند حق بیمه است که فرد به شرکت بیمه میدهد؛ در زیان از سطح سودآوری روزشمار 20% موضوع بیمه شدن است که در قبال پرداخت حق بیمه یا همان مبلغ اوراق اختیار تبعی پوشش داده می‌شود.
در حقیقت سهامداران و سرمایه گذاران با آرامش خاطر و رفع نگرانی از بابت حداقل بازدهی می‌توانند فرصت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را داشته باشند.
فارس: اگر قیمت سهام کمتر از قیمت تضمین بود چه می‌شود؟
حسینی: در این صورت، فرد دارنده سهام و اوراق اختیار تبعی در صورتی که از زمان خرید تا تاریخ اعمال، سهام و اختیار تبعی را نگه داشته باشد، می‌تواند، در تاریخ اعمال و البته چند روز قبل از آن، در خواست اعمال و استفاده از حق خود را به کارگزار ارائه دهد. در این صورت در روز اعمال یا در صورت بسته بودن نماد حداکثر 7 روز پس از تاریخ اعمال، مبلغ تضمین شده به فرد پرداخت می‌شود.
فارس: اگر فردی پیش از سررسید نیاز به پول داشته باشد یا سهام خود را بفروشد چه اتفاقی برای اوراق تبعی می افتد؟
حسینی:فعلا این اوراق برای یک سررسید مشخص منتشر شده‌اند و خریدار سهام و اوراق باید سهام را از زمان خرید تا تاریخ سررسید اعمال نگهداری کنند. زیرا از اهداف ارائه چنین ابزاری، کاهش فشار فروش در نمادهای 29 گانه است که خود بیش از نیمی از حجم و ارزش معاملات بازار را شامل می‌شوند.
فردی که پیش از سررسید سهام خود را بفروشد، اوراق اختیار تبعی او نیز باطل می‌شود و تنها می‌تواند وجه سهامی که فروخته است را دریافت کند.
مشخصه‌های اوراق اختیار تبعی فعلی در مقایسه با اوراق تبعی که قبلا منتشر شده‌اند، در چیست؟
حسینی:مهمترین ویژگی اوراق تبعی که قرار است از شنبه منتشر شوند، مشخص بودن فرمول قیمت‌گذاری و در نتیجه قیمت اوراق تبعی است که قیمت‌گذاری بر اساس تضمین سود 20% برای فردی که سهام و اوراق تبعی را خریداری و تا تاریخ سررسید نگهداری می‌کند، در نظر گرفته شده است. محاسبه قیمت آن برای همه فعالان بازار به سادگی ممکن است و همچنین تعدیلات ناشی از افزایش سرمایه و سود نقدی نیز به صورت شفاف در دستورالعمل بیان شده است.
علاوه بر این عرضه اوراق اختیار تبعی به قیمت مشخص شده انجام می‌شود؛ همچنین برای عرضه سهمیه روزانه معادل 20 روز لحاظ شده است، بدین ترتیب در دوره تعیین شده، ناشر اوراق تبعی باید این اوراق را به صورت روزانه به میزان حجم مشخص شده عرضه کند.
در برخی از عرضه‌های اوراق تبعی در بهمن 1392، برخی از ناشران تنها پس از چند روز از آغاز عرضه و بدون رسیدن به سقف تعیین شده و بدون دلیل از ادامه فروش اوراق تبعی خودداری می‌کردند؛ این موضوع به نا اطمینانی به بازار و سهامداران عمده و بازارگردانان نیز منجر شد و برخورد جدی نیز در این خصوص صورت نگرفت.
برای حفظ اطمینان سرمایه‌گذاران خرد در این نوبت، شرکت‌ها یا بازارگردان‌ها باید به تعهد خود پای‌بند باشند.
علاوه بر این باید گفت که تعداد نمادهایی که مشمول عرضه اختیار تبعی فروش هستند، رشد قابل توجهی داشته است و به 29 شرکت افزایش یافته است که بخش قابل توجهی از ارزش بازار را شامل می شوند.
29 شرکت مورد اشاره (مخابرات ایران، نفت و گاز پارسیان، نفت و گاز و پتروشیمی تامین، سرمایه گذاری دارویی تامین، گروه بهمن، سایپا، ایران خودرو، ذوب آهن اصفهان، گروه مپنا، سیمان فارس و خوزستان، پتروشیمی شازند، پالایش نفت بندرعباس، پتروشیمی پردیس، فولاد خوزستان، ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان، معدنی و صنعتی چادرملو، صنایع پتروشیمی کرمانشاه، شرکت ارتباطات سیار ایران، توسعه صنایع بهشهر، بانک صادرات ایران، بانک ملت، بانک پاسارگاد، بانک تجارت، سرمایه گذاری توسعه ملی، سرمایه گذاری ساختمان ایران، سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی، سرمایه گذاری غدیر (هلدینگ) و بانک اقتصاد نوین)، همگی از 50 شرکت بزرگ بازار سرمایه کشور هستند.
فارس: آیا مشکل یا ایرادی به اوراق اختیار تبعی وارد می دانید؟
حسینی:مهمترین ابهام یا بهتر است بگوییم مشکل، در شرایطی است که نماد سهام در زمان سررسید متوقف باشد. در کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست این صورت براساس دستورالعمل باید 7 روز صبر کرد و در صورتی که نماد تا آن زمان بازگشایی نشود، تسویه بر اساس قیمت پایانی سهام یعنی قیمت روزی که متوقف شده است، تسویه نقدی شود.
با توجه به اینکه توقف نماد در بازار سرمایه معمول است و به دلایل مختلف می‌تواند، اتفاق بیفتد، در این صورت در خصوص قیمت واقعی سهام با توجه به توقف ابهام وجود دارد. ممکن است، اخبار منتشر شده یا تعدیلاتی صورت گرفته که سود شرکت و قیمت را پس از بازگشائی تحت تاثیر قرار دهد و این امر به مسئله نمایندگی میان سهامدار عمده و سهامداران خرد می‌انجامد.
در این صورت با توجه به اینکه درمورد قیمت بازگشائی سهام ابهام وجود دارد، افراد باید اختیار داشته باشند تا در هر شرایطی سهام خود را واگذار کنند و وجه تضمین شده را دریافت کنند به جای آن که تسویه نقدی نسبت به قیمت آخرین روز معاملاتی صورت گیرد.
در حقیقت، هزینه توقف نماد در وضعیت فعلی برعهده سهامداران خرد دارنده اوراق تبعی است، اما توقف نماد شرکت یا به دلیل برگزاری مجامع (که چند شرکت لیست 29 تایی می توانند در تاریخ سررسید مجمع داشته باشند) یا ناشی از عدم شفافیت یا اطلاع رسانی دقیق و به موقع شرکت باشد، بر عهده سهامدار عمده که خود ناشر اوراق تبعی است، باشد.
فارس: مزیت اوراق تبعی در مقابل سپرده گذاری در بانک چیست؟ هر دو سود 20% را تضمین می کنند؟
حسینی:در خصوص اوراق تبعی فعلی باید توجه داشت که این اوراق حداقل سود 20% را تضمین کرده‌اند اما اگر قیمت سهام به بیش از قیمت تضمین افزایش یابد، یعنی سود بیش از 20%، این سود نیز نصیب سرمایه گذار می‌شود. در نتیجه، در مقابل سود تضمین شده 20% این یک فرصت بدون ریسک یا اصطلاحا آربیتراژ برای کسب سود بیشتر است، در حقیقت سرمایه گذار با تضمین و خیال آسوده سود 20% روزشمار را در دسترس دارد و همچنین می‌تواند در انتظار رشد قیمت سهام باشد تا به سودی بیش از 20% درست یابد، در حالی که سپرده گذاری در بانک، هیچ انتظار یا امیدی برای کسب سود 20% وجود ندارد.
در نتیجه سود مورد انتظار در بانک فقط 20% است و در این روش 20% یا بیشتر است. برای دسترسی کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست به مزیت بیشتر از 20% نیز سرمایه گذار هیچ هزینه ای نمی‌پردازد، زیرا قیمت گذاری اختیار تبعی بر اساس قیمت سهام و قیمت اوراق تبعی محاسبه شده است.
فارس: اگر سرمایه گذاری قصد کسب سود بیشتری داشته باشد، اوراق تبعی کدام شرکت بهتر است؟
حسینی:براساس مدل‌های قیمت‌گذاری رایج اختیار معامله، سهام‌هایی که نوسان بیشتری دارند، قیمت اختیار بالاتری دارند.
درمورد اوراق اختیار تبعی فروش، سهام‌هایی که ریسک بالاتر یا به عبارت دیگر نوسان بیشتری دارند، گزینه های خوبی برای سرمایه‌گذاری هستند؛ زیرا اگر قیمت سهام فوق به علت ریسک بیشتر کاهش یابد، سود 20% تضمینی عاید سرمایه‌گذار می‌شود و اگر سهام فوق به علت ریسک بیشتر با رشد بیشتری مواجه شود، سود قابل توجهی نصیب سرمایه گذاران می‌شود. تشخیص و خرید سهام پر ریسک تر با هدف کسب سود بیشتر از اختیار تبعی یا دست یافتن به سود بیش از سود تضمین شده از فهرست 29 سهمی ارائه شده با توجه به روند معاملاتی و ویژگی‌های سهام‌های فوق چندان دشوار نیست.
پاسخ به ابهامات سهامداران درباره اوراق اختیار فروش تبعی/ اوراق تبعی کدام نمادها بهتر است؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، سیدفرهنگ حسینی پیش از مصاحبه سوال‌وجوابی و پاسخ بهابهامات سرمایه‌گذاران، درباره اختیار معامله می‌گوید: اختیار معامله، از جمله اختیار فروش سهام یکی از ابزارهای رایج در بازارهای مالی جهان است و در کشور ما نیز از حدود 2 سال پیش، اختیار تبعی فروش در زمان رکود بازار توسط سهامداران عمده و بازارگردان‌ها عرضه شده است.
تفاوت اصلی اوراق تبعی سهام با اوراق اختیار فروش در این است که اوراق تبعی شرط مالکیت سهام را داراست، اما در اختیار فروش، دارنده اختیار فروش نیازی به داشتن سهم ندارد. در حقیقت اختیار فروش از کاهش قیمت سهام سود می‌برد و از افزایش آن زیان، اما اختیار تبعی در مقابل کاهش قیمت سهام زیانی نمی‌بیند، زیرا حق دارد، اختیار خود را اعمال کند، اما در مقابل افزایش قیمت آن می‌تواند از حق خود استفاده نکرده و عقلا نیز از این حق استفاده نمی‌کند و می‌تواند آن را در بازار بفروشد.
درباره جزئیات بیشتر و دقیق نحوه بیمه کردن سهام در بورس و اینکه این ابزار چه اثراتی در بازار خواهد گذاشت، سید فرهنگ حسینی، مشاور سرمایه‌گذاری در مفهومی ساده به تفصیل به سوالات خبرنگار بورس خبرگزاری فارس، پاسخ داد.
فارس: آیا مفهوم بیمه کردن سهام با بیمه‌های رایج اموال یکسان است؟
حسینی:این ابزار اختیار فروش است، هر چند از یک دیدگاه ماهیت بیمه یا تضمین تا حد سود روزشمار 20 درصد سالانه را دارد، اما با ماهیت بیمه متفاوت است.
بیمه مربوط به فعالیت‌هایی است که ریسک خالص دارند، در حالی که بازار سرمایه ریسک سفته بازی است یعنی در بیمه شما یا خسارت می‌بینید که بیمه زیان شما را جبران می کند، یا اینکه ضرری نمی‌کنید و بنابراین دو وضعیت وجود دارد اما در فعالیت‌های بازار سرمایه ما دارای وضعیت دیگری هستیم و آن کسب سود است.
در حقیقت علاوه بر زیان یا عدم خسارت، وضعیت سود نیز وجود دارد و اختیار تبعی فروش، سود را بیمه می‌کند.
فارس: ویژگی های اوراق تبعی چیست؟
حسینی:اوراق تبعی علاوه بر تضمین اصل سرمایه افراد، سود آوری را برای سرمایه گذاران تضمین می‌کند.
همچنین طبق اطلاعیه جدید عرضه، قرار است اوراق اختیار تبعی به نحوی قیمت‌گذاری شوند تا حداقل بازده فردی که سهام و اوراق تبعی را امروز خریداری می‌کند تا زمان اعمال اوراق اختیار تبعی معادل 20% روزشمار باشد. بدین ترتیب فرصت تضمین سود روزشمار 20% در بازار سرمایه با استفاده از اوراق تبعی ممکن است.
فارس: اگر قیمت سهام در زمان اعمال بیشتر از قیمت تضمین شده باشد ، چه می شود؟
حسینی:در صورتی که قیمت سهام در زمان اعمال یعنی حدود 6 ماه دیگر ، بیش از قیمت اعمال باشد، فرد می‌تواند سهام خود را در بازار بفروشد و دیگر نیازی به اعمال نیست و همچنین اجباری به این امر نیست. زیرا همانطور که از نام این ابزار نیز مشخص است، یک اختیار است و فرد دارند اختیار دارد از آن استفاده کند.
فارس: آیا پولی که بابت خرید اوراق اختیار تبعی پرداخت شده است، بازگردانده می‌شود؟
حسینی:خیر، پولی که بابت خرید اوراق اختیار تبعی داده می‌شود، مانند حق بیمه است که فرد به شرکت بیمه میدهد؛ در زیان از سطح سودآوری روزشمار 20% موضوع بیمه شدن است که در قبال پرداخت حق بیمه یا همان مبلغ اوراق اختیار تبعی پوشش داده می‌شود.
در حقیقت سهامداران و سرمایه گذاران با آرامش خاطر و رفع نگرانی از بابت حداقل بازدهی می‌توانند فرصت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را داشته باشند.
فارس: اگر قیمت سهام کمتر از قیمت تضمین بود چه می‌شود؟
حسینی: در این صورت، فرد دارنده سهام و اوراق اختیار تبعی در صورتی که از زمان خرید تا تاریخ اعمال، سهام و اختیار تبعی را نگه داشته باشد، می‌تواند، در تاریخ اعمال و البته چند روز قبل از آن، در خواست اعمال و استفاده از حق خود را به کارگزار ارائه دهد. در این صورت در روز اعمال یا در صورت بسته بودن نماد حداکثر 7 روز پس از تاریخ اعمال، مبلغ تضمین شده به فرد پرداخت می‌شود.
فارس: اگر فردی پیش از سررسید نیاز به پول داشته باشد یا سهام خود را بفروشد چه اتفاقی برای اوراق تبعی می افتد؟
حسینی:فعلا این اوراق برای یک سررسید مشخص منتشر شده‌اند و خریدار سهام و اوراق باید سهام را از زمان خرید تا تاریخ سررسید اعمال نگهداری کنند. زیرا از اهداف ارائه چنین ابزاری، کاهش فشار فروش در نمادهای 29 گانه است که خود بیش از نیمی از حجم و ارزش معاملات بازار را شامل می‌شوند.
فردی که پیش از سررسید سهام خود را بفروشد، اوراق اختیار تبعی او نیز باطل می‌شود و تنها می‌تواند وجه سهامی که فروخته است را دریافت کند.
مشخصه‌های اوراق اختیار تبعی فعلی در مقایسه با اوراق تبعی که قبلا منتشر شده‌اند، در چیست؟
حسینی:مهمترین ویژگی اوراق تبعی که قرار است از شنبه منتشر شوند، مشخص بودن فرمول قیمت‌گذاری و در نتیجه قیمت اوراق تبعی است که قیمت‌گذاری بر اساس تضمین سود 20% برای فردی که سهام و اوراق تبعی را خریداری و تا تاریخ سررسید نگهداری می‌کند، در نظر گرفته شده است. محاسبه قیمت آن برای همه فعالان بازار به سادگی ممکن است و همچنین تعدیلات ناشی از افزایش سرمایه و سود نقدی نیز به صورت شفاف در دستورالعمل بیان شده است.
علاوه بر این عرضه اوراق اختیار کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست تبعی به قیمت مشخص شده انجام می‌شود؛ همچنین برای عرضه سهمیه روزانه معادل 20 روز لحاظ شده است، بدین ترتیب در دوره تعیین شده، ناشر اوراق تبعی باید این اوراق را به صورت روزانه به میزان حجم مشخص شده عرضه کند.
در برخی از عرضه‌های اوراق تبعی در بهمن 1392، برخی از ناشران تنها پس از چند روز از آغاز عرضه و بدون رسیدن به سقف تعیین شده و بدون دلیل از ادامه فروش اوراق تبعی خودداری می‌کردند؛ این موضوع به نا اطمینانی به بازار و سهامداران عمده و بازارگردانان نیز منجر شد و برخورد جدی نیز در این خصوص صورت نگرفت.
برای حفظ اطمینان سرمایه‌گذاران خرد در این نوبت، شرکت‌ها یا بازارگردان‌ها باید به تعهد خود پای‌بند باشند.
علاوه بر این باید گفت که تعداد نمادهایی که مشمول عرضه اختیار تبعی فروش هستند، رشد قابل توجهی داشته است و به 29 شرکت افزایش یافته است که بخش قابل توجهی از ارزش بازار را شامل می شوند.
29 شرکت مورد اشاره (مخابرات ایران، نفت و گاز پارسیان، نفت و گاز و پتروشیمی تامین، سرمایه گذاری دارویی تامین، گروه بهمن، سایپا، ایران خودرو، ذوب آهن اصفهان، گروه مپنا، سیمان فارس و خوزستان، پتروشیمی شازند، پالایش نفت بندرعباس، پتروشیمی پردیس، فولاد خوزستان، ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان، معدنی و صنعتی چادرملو، صنایع پتروشیمی کرمانشاه، شرکت ارتباطات سیار ایران، توسعه صنایع بهشهر، بانک صادرات ایران، بانک ملت، بانک پاسارگاد، بانک تجارت، سرمایه گذاری توسعه ملی، سرمایه گذاری ساختمان ایران، سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی، سرمایه گذاری غدیر (هلدینگ) و بانک اقتصاد نوین)، همگی از 50 شرکت بزرگ بازار سرمایه کشور هستند.
فارس: آیا مشکل یا ایرادی به اوراق اختیار تبعی وارد می دانید؟
حسینی:مهمترین ابهام یا بهتر است بگوییم مشکل، در شرایطی است که نماد سهام در زمان سررسید متوقف باشد. در این صورت براساس دستورالعمل باید 7 روز صبر کرد و در صورتی که نماد تا آن زمان بازگشایی نشود، تسویه بر اساس قیمت پایانی سهام یعنی قیمت روزی که متوقف شده است، تسویه نقدی شود.
با توجه به اینکه توقف نماد در بازار سرمایه معمول است و به دلایل مختلف می‌تواند، اتفاق بیفتد، در این صورت در خصوص قیمت واقعی سهام با توجه به توقف ابهام وجود دارد. ممکن است، اخبار منتشر شده یا تعدیلاتی صورت گرفته که سود شرکت و قیمت را پس از بازگشائی تحت تاثیر قرار دهد و این امر به مسئله نمایندگی میان سهامدار عمده و سهامداران خرد می‌انجامد.
در این صورت با توجه به اینکه درمورد قیمت بازگشائی سهام ابهام وجود دارد، افراد باید اختیار داشته باشند تا در هر شرایطی سهام خود را واگذار کنند و وجه تضمین شده را دریافت کنند به جای آن که تسویه نقدی نسبت به قیمت آخرین روز معاملاتی صورت گیرد.
در حقیقت، هزینه توقف نماد در وضعیت فعلی برعهده سهامداران خرد دارنده اوراق تبعی است، اما توقف نماد شرکت یا به دلیل برگزاری مجامع (که چند شرکت لیست 29 تایی می توانند در تاریخ سررسید مجمع داشته باشند) یا ناشی از عدم شفافیت یا اطلاع رسانی دقیق و به موقع شرکت باشد، بر عهده سهامدار عمده که خود ناشر اوراق تبعی است، باشد.
فارس: مزیت اوراق تبعی در مقابل سپرده گذاری در بانک چیست؟ هر دو سود 20% را تضمین می کنند؟
حسینی:در خصوص اوراق تبعی فعلی باید توجه داشت که این اوراق حداقل سود 20% را تضمین کرده‌اند اما اگر قیمت سهام به بیش از قیمت تضمین افزایش یابد، یعنی سود بیش از 20%، این سود نیز نصیب سرمایه گذار می‌شود. در نتیجه، در مقابل سود تضمین شده 20% این یک فرصت بدون ریسک یا اصطلاحا آربیتراژ برای کسب سود بیشتر است، در حقیقت سرمایه گذار با تضمین و خیال آسوده سود 20% روزشمار را در دسترس دارد و همچنین می‌تواند در انتظار رشد قیمت سهام باشد تا به سودی بیش از 20% درست یابد، در حالی که سپرده گذاری در بانک، هیچ انتظار یا امیدی برای کسب سود 20% وجود ندارد.
در نتیجه سود مورد انتظار در بانک فقط 20% است و در این روش 20% یا بیشتر است. برای دسترسی به مزیت بیشتر از 20% نیز سرمایه گذار هیچ هزینه ای نمی‌پردازد، زیرا قیمت گذاری اختیار تبعی بر اساس قیمت سهام و قیمت اوراق تبعی محاسبه شده است.
فارس: اگر سرمایه گذاری قصد کسب سود بیشتری داشته باشد، اوراق تبعی کدام شرکت بهتر است؟
حسینی:براساس مدل‌های قیمت‌گذاری رایج اختیار معامله، سهام‌هایی که نوسان بیشتری دارند، قیمت اختیار بالاتری دارند.
درمورد اوراق اختیار تبعی فروش، سهام‌هایی که ریسک بالاتر یا به عبارت دیگر نوسان بیشتری دارند، گزینه های خوبی برای سرمایه‌گذاری هستند؛ زیرا اگر قیمت سهام فوق به علت ریسک بیشتر کاهش یابد، سود 20% تضمینی عاید سرمایه‌گذار می‌شود و اگر سهام فوق به علت ریسک بیشتر با رشد بیشتری مواجه شود، سود قابل توجهی نصیب سرمایه گذاران می‌شود. تشخیص و خرید سهام پر ریسک تر با هدف کسب سود بیشتر از اختیار تبعی یا دست یافتن به سود بیش از سود تضمین شده از فهرست 29 سهمی ارائه شده با توجه به روند معاملاتی و ویژگی‌های سهام‌های فوق چندان دشوار نیست.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
اوراق اختیار فروش تبعی، قراردادی است که شرکت‌های فعال در بازار سرمایه برای حفظ ارزش سهام خود و حمایت از سهامداران منتشر می‌کنند
اوراق اختیار فروش تبعی، به نوعی قراردادی برای بیمه کردن سهام است. درواقع شرکت منتشرکننده اوراق به سهامدار تضمین میدهد که در صورت افت قیمت سهام به پایین‌تر از قیمت اعمال‌شده در سررسید، سهم را در قیمت اعمال‌شده در اوراق اختیار فروش تبعی از سهامدار خریداری کند. اگر در زمان سررسید اوراق، قیمت سهم بالاتر از قیمت اعمال‌شده در اختیار فروش تبعی بود، ضرورتی برای استفاده از اختیار فروش اوراق وجود ندارد. اما اگر قیمت سهم پایین‌تر از قیمت اعمال‌شده در اوراق بود، سهامداران قادر به فروش اوراق خود در قیمت اعمال‌شده به ناشر هستند.
اختیار فروش تبعی در کشور، دو نوع حمایتی و تامین مالی است و باید توجه داشت که اوراق اختیار فروش تبعی، بازار ثانویه نداشته و اختیار خرید و فروش برای آنها وجود ندارد. قبل از خرید اوراق، سهام شرکتی که قرار بر خرید اوراق اختیار فروش تبعی آن است، باید در پرتفوی سهامدار قرار گیرد. بنابراین لزوم خریداری سهم شرکت نیز، علاوه بر اوراق وجود دارد. در غیر این صورت، معاملات ابطال خواهد شد.
دستورالعمل اوراق اختیار فروش تبعی
تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد امکان خرید آن را دارد، محدود است. در صورتی که خرید سهامدار بیشتر از میزان مجاز درنظر گرفته شود، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت‌شده به شرکت منتشرکننده اوراق، داده خواهد شد.
در زمان خرید اوراق اختیار فروش، سهامداران باید سهام شرکت را داشته و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای آنان، معادل تعداد سهام است
این اوراق معاملات، بازار ثانویه ندارند. در نتیجه در صورت خریداری آنها، امکان فروش وجود نخواهد داشت.
سهامداران در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش، باید در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده توسط شرکت، در خواست خود را از طریق کارگزار اعلام کنند.
کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست
این اوراق در حالی به فروش رفت که تمام نمادهای یادشده به‌طور میانگین نسبت به کلیت بازار، معاملات روان‌تری دارند و اساس رقم این اوراق نیز به حدی نیست که تفاوتی معنادار در جریان عرضه آنها ایجاد کند.
روز نخست معاملات در هفته جاری با استقبال صندوق‌ها از اوراق اختیار فروش تبعی خاتمه یافت. در این روز اوراق اختیار منتشرشده روی ۱۳ نماد فعال در بورس تهران به فروش رسید. این‌طور که به نظر می‌آید نهاد تصمیم ساز در بازار سرمایه قصد دارد تا با این شیوه حمایت از بازار سرمایه از بعد روانی اثری مثبت بر جریان معاملات بگذارد و با کاستن از بدبینی‌های موجود نسبت به آینده سهام، زمینه را برای تقویت سرمایه‌گذاری بلندمدت در این بازار فراهم کند.
در مسیر حمایت
فارغ از کارآمد بودن یا نبودن تدابیری که تا کنون برای حمایت از بازار سرمایه به کار گرفته شده است، این بازار از زمان تغییر جهت شاخص بورس در ۲۰ مردادماه سال ۹۹ تا کنون شاهد تصمیمات و اقدامات بسیاری بوده است. این در حالی است که در طول این مدت قیمت‌ها آهسته و پیوسته در روند کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست نزولی به پیش رفته‌اند به رغم همه اقداماتی که انجام شده به جز تعداد معدودی از روزها افزایش پیدا نکرده‌اند. همین امر سبب شده تا اقدامات انجام شده برای احیای بازار سهام در طول ماههای گذشته محل بحث کارشناسان باشد و چرایی ناکامی حمایت‌ها موضوع مصاحبه‌های متعدد شود. این‌طور که به نظر می‌آید در طول این مدت یکی از مسائلی که باعث شده تا فعالان بازار سرمایه به خصوص سرمایه‌گذاران خرد از این بازار رویگردان شوند نه نبود حمایت بلکه بیشتر فقدان شرایط لازم برای بازگشت رونق به بازار سهام است.
همانطور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن پرداخته شد، در طول ماههای گذشته نه فقط قیمت سهام بلکه بسیاری از مسائل بیرونی نیز به کلی تغییر کرده است. بر خلاف ماههای میانی سال گذشته نه انتظارات تورمی چندان بالاست و نه قیمت دلار در بازار آزاد چشم‌اندازی برای افزایش دارد. همین امر سبب شده تا با افزایش ریسک قانون‌گذاری در خود بازار سرمایه واهمه مردم نسبت به نگهداری سهام و خرید سهام در دوره زمانی میان و بلندمدت افزایش یابد. عامل دیگری که در این زمینه موثر بوده بدبینی مردم نسبت به شیوه حمایت‌ها از بازار سرمایه و دامنه نوسان نامتقارن بود که عملا در ماههای اخیر بر عمق درد بازار سهام افزوده و راه را برای احیای اعتماد به سرمایه‌گذاری در این بازار عملا مسدود کرد.
آنچه در این مدت مشکل زیادی آفرید، حمایت دستوری از بازار سرمایه در قالب محدود کردن اشخاص حقوقی برای فروش و خرید اجباری سهام بود که عملا منابع نقد بسیاری از اشخاص حقوقی را به خطر انداخت و فقط در یک مورد صندوق توسعه مشترک بازار سبب زیان ۴۱۶۳ میلیارد تومانی در ۶ ماه نخست سال مالی آن شد. این در حالی است که سود سال مالی منتهی به ۳۱ تیر ۹۹ این صندوق ۵ هزار و ۸۱۴ میلیارد تومان بوده است. این‌طور که به نظر می‌آید در ماههای اخیر منابع بسیاری از دارایی اشخاص حقوقی سر حمایت بی‌حاصل از بازار سرمایه تلف شده است.
اما در این میان برخی از راه‌ها نیز پیموده شده که اثر روانی خوبی بر بازار سرمایه گذاشته و توانسته بدون اتلاف منابع حمایت روانی مناسبی از بازار سرمایه داشته باشد. یکی از این روش‌ها انتشار اوراق فروش تبعی است که پس از مرداد سال ۹۹ دو بار در همین سال و بار دیگر در روز شنبه مورد توجه فعالان بازار سرمایه قرار گرفت.
اوراق تبعی چرا و چگونه
اوراق اختیار فروش تبعی که به طور خلاصه در بازار از آنها با عنوان اوراق تبعی یاد می‌شود در واقع نقش بیمه گر سهام را ایفا می‌کنند. این اوراق در سال‌های گذشته چند بار مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل آنکه نوعی از آرامش خاطر را به بازار و فعالان آن تزریق می‌کند، می‌تواند از لحاظ رفتاری بر بازار سهام اثر بگذارد. داستان از این قرار است که قیمت اعمال این اوراق اگر بالاتر یا حدود قیمت مورد معامله سهام در بازار تعیین شود، از آنجاکه توسط خود ناشر سهام (شرکت صاحب نماد) منتشر می‌شود، می‌تواند به سرمایه‌گذاران به خصوص سهامداران خرد در مورد حمایت از قیمت سهام در بازار سرمایه آرامش خاطر لازم را بدهد. اما نکات مربوط به خرید اوراق فروش تبعی چیست؟ به طور کلی خریدار این اوراق چه حقیقی باشد چه حقوقی باید به این نکته توجه کند که برای بهره مندی از مزایای احتمالی خرید این اوراق باید حتما متناسب با میزان اختیار خریداری شده سهام خود شرکت را داشته باشد. اگر به هر دلیلی سهام موجود در پرتفوی خریدار نسبت به اختیار خریداری شده کم باشد یا سهام تا قبل از تاریخ اعمال فروخته شده باشد، قرارداد اختیار میان ناشر و خریدار موضوعیت نداشته و در زمان سر رسید دارنده اختیار قابل به اعمال آن نیست. همان طور که در این متن اشاره شد اوراق اختیار فروش تبعی صرفا در تاریخ سر رسید قابلیت اعمال دارند که همین امر بزرگ‌ترین تفاوت آنها با اختیار فروش‌های عادی است. در اختیار فروش‌های عادی که در حال حاضر به دلیل کوچک بودن بازار مشتقه در ایران حجم کمی از معاملات اوراق بهادار را به خود اختصاص می‌دهند، دارنده اختیار در هر زمانی ما بین تاریخ انتشار تا سر رسید این توانایی را دارد که اختیار خود را در بازار ثانویه بر اساس قیمت منبعث از عرضه و تقاضا به فروش برساند. همین امر سبب شده تا اختیارهای تبعی بر خلاف سایر انواع اختیارات جذابیتی برای سفته بازی نداشته باشند و در عمل فقط به درد سرمایه‌گذاران بلند مدتی بخورند.
تجربه کوچک تبعی
گذشته از نوع کارکرد اوراق اختیار تبعی و مکانیزم حاکم بر آن نکته‌ای که هم اکنون در این بازار خود نمایی می‌کند، میزان اندک اوراق منتشره در مقایسه با حجم معاملات سهام مبنای آنها است. بررسی جزئیات اوراق منتشر شده در روزگذشته نشان از آن دارد که ارزش کل این اوراق در آخرین مرتبه انتشار آن جمعا برای این ۱۳ نماد ۳۴۳۱ میلیارد تومان است که با توجه به بزرگ بودن اندازه این نمادها از کلیت بورس تهران و حجم معاملات روزانه آنها در یک روز عادی رقم بالایی را شامل نمی‌شود. اگر از کل مبلغ اختیار منتشرشده در روز هجدهم اردیبهشت ماه (روز شنبه) میانگین بگیریم به عدد ۲۶۴ میلیارد تومان می‌رسیم که این میزان در برخی نمادها نظیر «شتران» به اندازه معاملات دو روز و برای نمادی مانند «فملی» تنها یک روز را شامل می‌شود.
به همین دلیل است که در این گزارش بیشتر نحوه اثرگذاری این عامل بر بازار را اثر روانی آن می‌دانیم. در واقع انتشار اوراق در روزهای گذشته بیشتر به این معنا است که تا زمان سررسید این اوراق در آبان‌ماه ۱۴۰۱ یعنی ۱۸ ماه دیگر از دیدگاه خود شرکت منتشرکننده سهام، مجموع ارزش شرکت‌ها بیش از قیمت امروز سهام آن در بازار است. برای مثال نمادی مانند هلدینگ خلیج‌فارس که در روز گذشته با قیمتی در حدود ۸۵۰ تومان معامله‌شد در شرایط قیمت اعمال خرید را در اختیار فروش تبعی خود با قیمت ۱۲۰۰ دارد که از زمان انتشار این اطمینان را به خریداران خود بدهد که برای زمان سررسید براساس قیمت روز گذشته ۴۲ درصد بازده را نصیب این خریداران کند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از کل ۱۳ نماد یاد موجود در فهرست انتشار اوراق فروش تبعی همچنین حکایت از آن دارد که بیشترین سود حاصل از خرید این اوراق برای خریداران به خریداران اختیار فروش تبعی «شتران» اختصاص دارد که به واسطه اعمال این اوراق در تاریخ سررسید با قیمت خرید روز شنبه سودی ۵۱ درصدی را به جیب خواهند زد. کمترین سود نیز بر این اساس به خریداران اختیار فروش‌تبعی بانک ملت «وبملت» تعلق می‌گیرد که تنها ۲۵ درصد سود خواهد داشت.
این اعداد و ارقام در کنار هم به این معنا خواهند بود که با توجه به بازه بلندمدت سررسید این اوراق و نسبت اندک آن به سهام شناور در بسیاری از نمادها همچنان بخش بزرگی از سهامداران وجود خواهند داشت که به‌جز قیمت اعمال این اوراق به مثابه تضمینی ضمنی از قیمت آن، دلیل دیگری برای کاستن از عرضه‌های احتمالی در بازار یاد شده ندارند.
به کام حقوقی
اما نکته قابل‌توجه انتشار اوراق تبعی در تاریخ ۱۸ اردیبهشت سال‌جاری، محدود بودن این خریدها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و خرید آن از صندوق توسعه مشترک بازار است.
این‌طور که به نظر می‌آید سیاستگذار سعی داشته تا با ارائه این اختیار به این بخش از فعالان حقوقی بازار سرمایه در عمل از ریسک افزایش نصاب سرمایه‌گذاری آنها در سهام که طی ماههای اخیر اعمال شده تا حدودی بکاهد و سهم حضور آنها در بازار سهام را بیشتر به دارایی با درآمد ثابت تبدیل کند. مسلما در این شرایط آنها نیز ترغیب خواهند شد تا سهام موجود در پرتفوی خود را در بازه زمانی بلندتری به فروش برسانند و به همین جهت از عرضه بالقوه در این بازار بکاهند.
نکته دیگری که در انتشار این ارواق نهفته است، میل سیاستگذار به حمایت ضمنی از شاخص بورس بوده که خود را در انتشار اوراق برای شرکت‌های شاخص‌ساز نشان میدهد. در طول ماههای اخیر هیچ نشانی از انتشار اوراق اختیار برای شرکت‌های کوچک و متوسط دیده نشده که خود این امر حکایت از شرایط نابرابر این نمادها در پیشگاه تصمیم‌گیری کلان بازار سرمایه دارد.
البته بخشی از بی‌رغبتی شرکت‌های کوچک نیز می‌تواند به این مساله مربوط شود که برخی نمادهای کوچک بازار عملا ممکن است توانایی لازم برای حمایت از سهام خود و دادن تضمین به خریداران اختیار را نداشته باشند. به همین دلیل است که حمایت حقوقی‌ها در ماههای اخیر چندان در این نمادها پررنگ نبوده است.
منبع: دنیای اقتصاد
اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟
یکی از ابزارهایی که در روزهای پرتلاطم بازار می‌تواند نوعی بیمه برای معامله‌گران باشد، قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش است. در روزهای اخیر هم در جهت افزایش اعتماد معامله‌گران حقیقی به بازار بورس، این قراردادها توجه زیادی را جلب کرده‌اند.
به همین دلیل ما در این مقاله به بسط این دو مطلب می‌پردازیم.
تعریف اختیار خرید و اختیار فروش
در تعریف فنی اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) یا در کل اختیار معامله (Option) یک ابزار مشتقه در بازارهای مالی است که اختیار خرید یا اختیار فروش یک دارایی مشخص را به خریدار قرارداد اختیار خرید یا خریدار اختیار فروش میدهد.
اما درک این تعریف فنی خصوصا برای کسانی که در بازار سهام تازه وارد هستند سخت است. پس بگذارید با یک مثال جلو برویم.
اختیار فروش سهم فملی
در حال حاضر یعنی ۷ مهر سال ۹۹ قیمت سهم فملی 2920 تومان است. می‌دانیم که بازار در حال حاضر روند منفی دارد و همین قیمت هم در کف قیمت امروز است و 96 میلیون صف فروش پشت آن وجود دارد.
کمابیش همه می‌دانیم که اصلاح فعلی بازار تمام می‌شود و احتمالا در چند ماه آینده شاهد رشد بازار باشم. طبق محاسبات و تحلیل‌های ما هم همین سهم فملی می‌تواند قبل از عید سال ۱۴۰۰ مثلا تا ۴ هزار تومان رشد کند.
اما بازار منفی است. با اینکه می‌دانیم بازار رشد می‌کند و تحلیل‌های ما هم نشان میدهد که سهم فملی تا ۴ هزار تومان رشد می‌کند اما کمی شک هم نداریم؛ زیرا تحلیل‌های تکنیکال در بهترین حالت تا ۸۰ درصد دقت دارند و تحلیل‌های بنیادی با اینکه مطمئن‌تر هستند، اما ترسیم یک خط زمانی در آنها کار راحتی نیست. مگر در حالتی که شما بخواهید سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت چندساله انجام دهید.
در این حالت یک اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش فملی منتشر می‌شود. سررسید این اوراق ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ و قیمت تضمینی خرید فملی نیز در آن ۴ هزار تومان است.
هر قرارداد اختیار فروش فملی تضمین‌کننده خرید ۱۰۰۰ سهم است و برای خرید آن نیز شما باید به ازای هر سهم ۱۰۰ تومان پول پرداخت کنید.
شما ۲ برگه قرارداد اختیار فروش فملی معادل اختیار فروش ۲۰۰۰ هزار سهم را می‌خرید. برای خرید این دوبرگه مبلغ ۲۰۰ هزار تومان نیز پرداخت می‌کنید. از آن‌سو از بازار سهام ۲۰۰۰ سهم خود فملی را هم می‌خرید. ارزش خرید شما با احتساب قیمت 2920 تومانی هر سهم، برابر ۵ میلیون و ۸۴۰ هزار تومان می‌شود.
در برگه اختیار فروش، فروشنده این اوراق (الکترونیکی) حق اختیار فروش سهم فملی در تاریخ ۱۵ فروردین ۹۹ را با قیمت ۴ هزار تومان به ازای هر سهم به شما داده است. شما می‌توانید از این حق خود استفاده بکنید یا نکنید. برگه اختیار فروش است و اختیار فروش دست شما است.
حال فرض کنید به تاریخ ۱۵ فرودین ۱۴۰۰ که سررسید این قرارداد اختیار فروش است رسیده‌ایم. چند اتفاق می‌تواند رخ دهد.
۱- قیمت سهم فملی کمتر از ۴ هزار تومان است
مثلا در این تاریخ قیمت سهم فملی ۳۷۰۰ تومان است. در این حالت شما می‌توانید از اختیار فروش خود استفاده کنید. فروشنده این قرارداد اختیار فروش نیز طبق این قرارداد باید سهم فملی را در این تاریخ با قیمت ۴ هزار تومان از شما بخرد.
در این حالت شما با سرمایه‌گذاری ۶ میلیون و ۴۰ هزار تومان، به سود ۱ میلیون و ۹۶۰ هزارتومانی رسیده‌اید؛ یعنی ۳۳ درصد سود کرده‌اید.
۲- قیمت سهم فملی بیشتر از ۴ هزار تومان است
فرض کنید در تاریخ سررسید قرارداد اختیار فروش، قیمت سهم فملی ۴۵۰۰ تومان است. در این حالت شما ۲۰۰۰ هزار سهم خود را می‌فروشید و ۲ میلیون و ۹۶۰ هزار تومان معادل ۴۹ درصد سود می‌کنید.
چون قیمت سهم بالاتر از قیمت خرید در قرارداد اختیار فروش است، شما قرارداد خود را اجرا یا اعمال (Excercise) نمی‌کنید.
در این سناریو فرضی شما با ۲۰۰ هزار تومان هزینه بیشتر، به‌نوعی خرید خود را بیمه می‌کنید.
در قرارداد اختیار فروش اگر قیمت سهم در زمان سررسید، بالاتر از قیمت خرید قرارداد باشد، شما از ۲۰۰ هزارتومانی که برای خرید اوراق قرارداد اختیار فروش پرداخت کرده‌اید، می‌گذرید. این پول همان اجرت فروشنده قرارداد و سودی است که فروشنده از این قرارداد می‌برد.
۳- قیمت فملی کمتر از 2920 تومان است
اگر سهام فملی در طول این زمان روند منفی داشته باشد و قیمت آن به کمتر از ۲۹۲۰ تومان که در موقع ارائه قراردادهای اختیار فروش بود، برسد، فروشنده این قرارداد دچار زیان می‌شود؛ اما درهرصورت مثل مورد اول مجبور است ۲۰۰۰ سهم فملی شما را به قیمت ۴ هزار تومان بخرد.
خرید یک قرارداد اختیار فروش ریسک خرید را برای خریدار سهم شدیدا کاهش میدهد. این در حالی است که ریسک فروش قرارداد اختیار خرید برای فروشنده، بسیار زیاد است.
به همین دلیل هم‌زمانی که چنین قراردادهای فروخته می‌شوند، معمولا نشانه‌ای از منفی بودن روند آینده بازار هستند و حس بازار (Sentient) هنگامی‌که چنین قراردادهایی فروخته می‌شوند شدیدا منفی
است. یکی از اهداف فروش این اوراق هم جلب اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی به بازار است.
اگر سهم در تاریخ سررسید قیمتی کمتر از قیمت خرید قرارداد داشته باشد، عملا فروشنده قرارداد باید مابه‌التفاوت قیمت خرید در اوراق با قیمت روز سهم را پرداخت کند. اگر در مثال بالا این مابه‌التفاوت بیشتر از ۱۰۰ تومان باشد، فروشنده قرارداد از فروش قرارداد اختیار فروش ضرر کرده است. اگر هم کمتر باشد، فروشنده نیز به حداقلی از سود رسیده است.
در هر حالت شما به‌عنوان خریدار قرارداد اختیار فروش می‌توانید با پرداخت اجرت قرارداد، سود خود از بابت خرید یک سهم را تضمین کنید.
قرارداد اختیار خرید
در قرارداد اختیار خرید برعکس قرارداد اختیار فروش، اختیار خرید یک کالا یا دارایی به خریدار قرارداد اختیار خرید داده می‌شود. در این قرارداد، خریدار می‌تواند در صورت خواست قرارداد را اجرا یا اعمال کند و فروشنده قرارداد اختیار خرید متعهد شده است که کالایی را در قیمت مشخص‌شده در قرارداد به خریدار بفروشد.
قرارداد اختیار خرید فولاد
فرض کنید بازار صعودی است؛ اما شما شک دارید. می‌توانید سهم فولاد را که امروز در قیمت 1793 تومان در صف فروش است، بخرید. پیش‌بینی و تحلیل‌های شما نشان میدهد که این قیمت سهم در چند ماه آینده تا ۳ هزار تومان هم رشد می‌کند.
اما بازار مدتی است که صعودی است و انتظار یک اصلاح دارید. خرید سهم فولاد در این شرایط کمی ریسکش زیاد است.
دوباره خبر عرضه قرارداد اختیار خرید سهم فولاد به سررسید ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ می‌رسد. قیمت فروش تضمینی در این قرارداد ۲۶۰۰ تومان است. هر قرارداد اختیار خرید شامل ۱۰۰۰ هزار سهم و قیمت هر اختیار خرید این سهم در قرارداد فوق ۵۰ تومان است.
شما دو قرارداد اختیار خرید برای خرید ۲۰۰۰ هزار سهم فولاد را می‌خرید. شما برای خرید این قرارداد 100 هزار تومان پول می‌دهید.
در موقع سررسید قرارداد اختیار خرید دو حالت ممکن است پیش آید.
۱- قیمت سهم فولاد کمتر از ۲۶۰۰ تومان است
فرض کنید موقع سررسید قرارداد اختیار خرید سهم فولاد رسیده است. قیمت سهم ۲۳۰۰ تومان است. در این حالت شما هیچ کاری نمی‌کنید و صرفا ۱۰۰ هزار تومان ضرر می‌کنید.
این ۱۰۰ هزار تومان هم که اجرت فروشنده قرارداد اختیار خرید است در حساب فروشنده قرارداد می‌ماند و عملا سود او می‌شود.
۲- قیمت سهم فولاد بیشتر از ۲۶۰۰ تومان است
فرض کنید در موعد سررسید قرارداد اختیار خرید، سهم فولاد با قیمت ۳۲۰۰ تومان در حال معامله است. در این حالت شما درخواست اعمال قرارداد اختیار خرید را به فروشنده می‌دهید.
در این حالت فروشنده موظف است تعداد ۲۰۰۰ سهم فولاد را با قیمت ۲۶۰۰ تومان که در قرارداد ثبت‌شده به شما بفروشد. شما پول معادل این ۲۰۰۰ هزار سهم یعنی ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان را می‌پردازید و بعدازآن همین سهم را به قیمت معاملاتی آن روز یعنی ۳۲۰۰ تومان می‌فروشید و یک‌میلیون ۲۰۰ هزار تومان سود می‌کنید.
اگر هم نخواستید صبر می‌کنید که سهم فولاد بیشتر بالا برود. نکته اینجاست که چون شما حتی در همین شرایط هم سهم فولاد را با قیمتی به‌مراتب کمتر از قیمت بازار خریده‌اید، سود چشم‌گیری نصیبتان می‌شود.
در این حالت کل مبلغ پرداختی شما ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان برای خرید سهم فولاد و ۱۰۰ هزار تومان برای خرید قرارداد اختیار خرید فولاد است. با در نظر گرفتن این‌ها شما ۲۲ درصد سود می‌کنید.
معامله اوراق اختیار خرید و اختیار فروش
شما می‌توانید حتی پیش از تاریخ سررسید قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش، آن را به کس دیگری بفروشید. در این صورت می‌توانید سهم‌های پایه این قراردادها را هم مستقل از وضعیت اختیار خرید یا اختیار فروش معامله کنید.
با اینکه ارزش قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش، هنگام عرضه آنها تعیین می‌شود اما هنگام با معامله این اوراق بین سهامداران ممکن است قیمت آنها تغییر کند.
معمولا هم معاملات این قراردادها بدون دامنه نوسان انجام می‌گیرد؛ اما بااین‌همه قیمت آنها تنها تا جایی می‌تواند بالا برود که برای دارنده قرارداد هنگام درخواست اجرای آنها، همچنان سودده باشد. البته محدودیت قانونی در این مورد وجود ندارد اما منطقی نیست که چنین اوراقی در این قیمت‌ها معامله شود.
در مثال ابتدایی قبل قیمت معامله‌ای قرارداد اختیار فروش فملی حداکثر می‌تواند تا ۹۸۰ تومان به ازای هر سهم در قرارداد اختیار فروش بالا برود. این رقم را به این صورت می‌توان محاسبه کرد.
زیرا پیش‌از‌این، اجرای قرارداد اختیار فروش دیگر برای خریدار سودی به همراه ندارد.
در مثال دوم نیز قیمت معامله‌ای قرارداد اختیار خرید سهم فولاد نیز حداکثر می‌تواند تا ۷۵۷ تومان بالا برود.
زیرا دوباره اجرای قرارداد اختیار خرید در قیمت‌های بالاتر از این برای خریدار سودی به همراه ندارد.
ابزارهای مشتقّه
با توجه به همه این‌ها می‌بینیم که قیمت اوراق قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش تنها می‌تواند تا جایی بالا برود که قیمت سهم پایه آن تعیین می‌کند. به چنین اوراقی که قیمت آنها بر پایه قیمت دارایی دیگری تعیین می‌شود، ابزارهای مشتقّه (Derivative) یا قراردادهای مشتقه می‌گویند.
از جمله دیگر ابزارهای مشتقه می‌توان به قراردادهای آتی سکه، گندم و دیگر کالاهای تحت معامله در بورس کالا اشاره کرد. قیمت معاملاتی این قراردادهای آتی هم دوباره بر پایه کالاهای پایه آن مثل سکه و گندم تعیین می‌شود.
انواع قراردادهای اختیار معامله
قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش یا در حالت کلی قراردادهای اختیار معامله اولین بار در سال ۱۹۷۳ در «بورس اختیار معامله شیکاگو» ایجاد شدند. بعدها این معاملات به بخش مهمی از معاملات بازارهای بورس و معاملات ابزارهای مشتقه تبدیل شدند.
در دنیا سه نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد.
قرارداد اختیار معامله نوع آمریکایی (American Style):
در این نوع قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در هر روزی پیش از سررسید قرارداد، درخواست اعمال قرارداد را بدهد؛ یعنی خریدار می‌تواند از زمان خرید قرارداد اختیار معامله تا پیش از روز سررسید قرارداد، از فروشنده درخواست کند که قرارداد را اعمال کرده و به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.
قرارداد اختیار معامله نوع اروپایی (European Style):
در این قرارداد خریدار قرارداد اختیار معامله تنها می‌تواند در روز سررسید درخواست اعمال قرارداد دهد و فروشنده قرارداد ملزم است تنها در این روز به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.
قراردادهای اختیار معامله نوع برمودان (Bermudan Style):
در این قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در چند تاریخ معین‌شده، درخواست اعمال قرارداد بدهد و فروشنده هم باید تنها در این روزها به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.
قراردادهای اختیار خرید یا اختیار فروش در ایران معمولا از نوع اروپایی هستند. هرچند ممکن است نوع برمودان هم استفاده شود.
چگونه قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش بخریم؟
شما نمی‌توانید صرفا با داشتن یک کد بورسی و حساب کاربری کارگزاری‌ها، وارد یک قرارداد اختیار معامله شوید. بلکه باید به کارگزار خود درخواست دهید که برایتان یک حساب اختیار معامله باز کند.
پس‌ازآن می‌توانید با سامانه‌ای که کارگزاری در اختیارتان قرار میدهد، پول واریز کنید و این قرارداد را بخرید، بفروشید یا اعمال کنید.
اعمال قراردادهای اختیار معامله توسط اتاق پایاپای شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می‌گیرد؛ اما شما به‌عنوان مشتری و معامله‌گر نیازی ندارید با این اتاق ارتباط داشته باشید.
مسئولیت اجرای عملیات بر عهده کارگزاری است که کد معاملاتی اختیار معامله را به شما داده است. شما درخواست‌های خود را به کارگزارتان می‌فرستید.
همچنین برای وارد شدن به این قراردادها باید یک وجه تضمین نیز از طرف خریدار و فروشنده قرارداد در اتاق پایاپای گذارده شود. همین عملیات هم توسط کارگزار شما انجام می‌گیرد.
همچنین لازم به ذکر است که در حال حاضر روی تعداد انگشت‌شماری از سهم‌ها قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش عرضه می‌شود.
البته معاملات اختیار خرید و اختیار فروش قوانین خاص خود را دارد. شما می‌توانید این قوانین را از اینجا دانلود کنید. همچنین درصورتی‌که در این مورد سوالی دارید که ما در این مقاله به آن پاسخ ندادیم، به این فایل که از طرف سازمان بورس تهیه‌شده، مراجعه کنید.
دیدگاه شما