تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه

بازار سرمایه در حالت انتظار

به گزارش پایگاه خبری تجارت طلایی،حسین خزلی خرازی، کارشناس و فعال بازار سرمایه، با اشاره به اُفت و خیزهای چند هفته گذشته شاخص بورس، اظهار کرد: (بورس) در روز‌های اخیر بعد از نزول ۱۵ درصدی شاخص کل، به حالت صبر و انتظار یا به اصطلاح بورسی ها، مشاهده در آمده است.

وی افزود: نمی توان شرایط فعلی را منفی و زیان بار برای سرمایه گذاران تلقی کرد، بلکه شرایط فعلی بورس به حالت خنثی و بدون ضرر و سود در آمده است، تنها اتفاقی که کمی سرمایه گذاران را نگران کرده حجم معاملاتی است که نسبت به ماه‌های قبل به شدت کاهش یافته است.
بیشتر بخوانید: چگونگی فعالیت در بازار بورس به زبان ساده/ با سرمایه اندک خود، در سرمایه‌گذاری‌های بزرگ شریک شوید

کارشناس و فعال بورس با بیان اینکه ابهام‌های اساسی در روابط بین الملل، موضوع تحریم‌ها و اثر آن بر صنایع ایرانی وجود دارد، گفت: تحریم به عنوان مانع اصلی در معاملات بورس در نظر گرفته نمی شود، بلکه رشد شدید نرخ دلار و نگرانی از کشش پذیر بودن قیمت کالا‌ها، ابهاماتی را برای خریداران سهام ایجاد کرده که همین امر به عنوان یکی از دلایل ریزش شاخص بورس مطرح می شود.

وی در پایان ابراز کرد: شرایط بازار سرمایه ایران خوب و و بشدت قابل توسعه است، زیرا در یکسال گذشته شاخص کل بورس شاهد رشد ۱۰۲ درصدی بوده است، اما همیشه یک اصل در بورس اتفاق می افتد و آن هم این است که هر صعود تندی می‌تواند نزول تندی را به همراه داشته باشد.

تقریبا به مدت دو هفته است که شاخص بورس اوراق بهادار با روند ریزشی و یا صعود در ابتدا و نزول در پایان همراه می شود که این موضوع نگرانی زیادی را برای سرمایه گذاران در این بازار در پی داشته است.اما کارشناسان این حرفه معتقدند دلیل این ریزش انتظار بازار سرمایه برای بررسی شرایط است.

عوامل اصلی ریزش بازار بورس در روزهای اخیر

تحلیلگر اقتصادی با تشریح علل ۹ گانه ریزش شاخص بازار سهام گفت: افت شدید بازار سهام نه اصلاح تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه طبیعی بازار بلکه ناشی از تصمیم‌گیری‌های اشتباه و بد موقع دولتی بوده است.

تحلیلگر اقتصادی با تشریح علل ۹ گانه ریزش شاخص بازار سهام گفت: افت شدید بازار سهام نه اصلاح طبیعی بازار بلکه ناشی از تصمیم‌گیری‌های اشتباه و بد موقع دولتی بوده است.

محمدطاهر رحیمی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره علل سقوط شاخص بازار سهام گفت: آنچه طی یکسال اخیر و به ویژه ۶ ماهه گذشته باعث رشد شتابان بورس شد، فشار نقدینگی بود چرا که در بازارهای موازی مانند بازار مسکن، ارز، سکه و طلا به دلیل نزدیکتر شدن کشش قیمتی تقاضا به صفر تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه - که ناشی از کاهش قدرت خرید اکثریت مردم و نقدشوندگی پایین این بازارها به نسبت بازار سهام بود- نقدینگی به سمت بازار سهام هجوم آورد.

وی افزود: اما سوال اینجاست که مسوولان دولتی و اعضای شورای عالی بورس باوجود آنکه می‌دانستند با کاهش نرخ‌های بهره در بازار پول (نظام بانکی) از کانال کاهش نرخ بهره بین بانکی - که با عرضه ذخایر توسط بانک مرکزی و کاهش نسبت تسهیلات به سپرده حاصل شده بود- و در شرایطی که تورم عددهای ۳۰ و ۴۰ درصدی را در می‌نوردید، سرعت تبدیل شبه پول به پول و هجوم پول به بورس شدت می‌گیرد، چرا در راستای توسعه طرف عرضه یعنی افزایش ظرفیت عرضه سهام در بورس قدمی جدی بر نداشتند؟!

این بی‌عملی در حالی بود که در سال ۹۸ شاخص کل در عددهایی کمتر از ۳۰۰ هزار واحد قرار داشت و مجلس و دولت و سازمان بورس می‌توانستند با تدوین قوانینی مدون برای افزایش شناوری سهام در شرکت‌های بورسی، تسریع در افزایش سرمایه‌ها به ویژه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران و نیز افزایش عرضه اولیه شرکت‌های بزرگ دولتی، گامی بزرگ در جهت توسعه و تعمیق بازار سرمایه و نیز متعادل کردن رشد بازار و از طرف دیگر کنترل هجوم نقدینگی به سمت بازار و هدایت آن به سمت تولید بردارند. اما می‌بینیم بعد از رسیدن شاخص به حدود ۲ میلیون واحد، به تازگی دولت محترم قانون افزایش شناوری‌ها را ابلاغ می‌کند یا با وجود هجوم حجم بالایی از نقدینگی به سمت بازار سهام، عرضه اولیه‌ها غالباً مربوط به شرکتها و بنگاه‌های بسیار کوچک است. این کارشناس ارشد اقتصادی به حواشی دارا دوم و تأثیر آن در سقوط شاخص اشاره کرد و گفت: دولت در نیمه دوم مرداد ماه بعد از چند ماه تبلیغ و ترویج برای عرضه سهام خود در شرکتهای بزرگ دولتی در قالب صندوق‌های ETF به ناگاه به دلیل اختلاف میان دو وزیر یک شبه عرضه ETF دوم که مربوط به شرکت‌های بزرگ پالایشی اصفهان، تهران، بندرعباس و تبریز بود، را لغو کرد و با تخریب شدید اعتماد میان سهامداران خرد و ایجاد نااطمینانی و ترس میان آنها، عملاً فشار فروش در بازار را به صورت غیر طبیعی تشدید کرد.

رحیمی با بیان اینکه شوک‌ها به همین جا ختم نشد، ادامه داد: در اوج انتظارات منفی نسبت به آینده بازار سهام، مسوولان مربوطه در دولت به ناگاه تصمیم گرفتند که ضریب اعتباری کارگزاری‌ها را از ۶۰ به ۵ درصد کاهش دهند و از طرف دیگر نسبت سهام در پورتفوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت را از ۱۰ به ۵ درصد برسانند!

این یعنی تضعیف شدید طرف تقاضا در بازار و تشویق دارندگان نقدینگی‌های کلان به عرضه بیشتر در بازار که خود یکی از مهم‌ترین دلایل ریزش اخیر در بورس محسوب می‌شود. در حالی که این تصمیمات با هر توجیهی، در زمانی‌که فعالان بازار نسبت به رشد بازار در آینده دچار تردید و هراس جدی و عمیقی شده بودند، شدیداً برای بازار مخرب بود.

دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف به ضعف سازمان بورس در مدیریت بازار اشاره کرد و گفت: متأسفانه از سازمان بورس اساساً هیچ گونه رگولاتوری مدون و اثربخشی در بازار نسبت به عرضه‌های کلان مشاهده نمی‌شود. مثلاً به سادگی چند کارگزاری در جریان روند نزولی بورس و در شرایطی که بنابر ادعای فعالان بازار، بورس توان بازگشت به روند متعادل و طبیعی خود را داشت، با فروش سهام عدالت مردم در کف‌های قیمتی آن هم در شاخص سازترین نمادهای بازار، این روند ریزشی مخرب را تشدید کردند و سازمان بورس بعدها عرضه سهام عدالت را به بازار دوم و صرفاً به صورت بلوکی مجاز اعلام کرد در حالی که این سیاست را می‌بایست از همان ابتدا ابلاغ و اجرایی می‌کرد. رحیمی در ادامه نقش وعده رییس‌جمهور برای «گشایش اقتصادی» را در سقوط شاخص مورد اشاره قرار داد و گفت: یکی دیگر از عوامل اعتمادزدا و مخرب چشم‌انداز مثبت عاملان اقتصادی فعال در بازار سهام، وعده‌ای بود که رییس‌جمهور تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه تحت عنوان «گشایش اقتصادی» مطرح کردند؛ طرحی که ظاهراً هیچ اقتصاددانی در کشور از آن مطلع نبود و همه را به وادی مسابقه حدس و گمان کشاند و در نهایت امر مشخص شد طرح مذکور مبتنی بر پیش فروش نفت با ابزار مالی اوراق سلف موازی استاندارد است که باتوجه به اینکه این روزها به دلیل رشدهای منفی چند ده درصدی در اقتصاد امریکا و اروپا به دلیل ویروس کرونا، قیمت نفت در کف قیمتی خود قرار دارد، طبیعتاً باتوجه به سررسید دو ساله این اوراق، گزینه جذابی برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شد فلذا فشار عرضه را بر بازار سهام تشدید کرد. اما عواقب خطرناک آتی آن برای اقتصاد کلان کشور و ایجاد بحران بدهی برای دولت بعدی، اجرای این طرح را با موانع جدی در لایه‌های سیاسی و اقتصادی کشور مواجه کرد و عملاً بی‌نتیجه گذاشت. اما ضربه سنگینی بر اعتماد اهالی بازار سرمایه نسبت به تصمیم‌گیری‌های عجولانه و غیرکارشناسی شده مسوولان دولتی بود.

این کارشناس اقتصادی به موضوع انحصار در کارگزاری‌ها اشاره کرد و با بیان اینکه انحصار در صدور مجوز برای دایر نمودن کارگزاری و از بین بردن رقابت میان کارگزاری‌ها موجب شده عملاً ۱۶ سال هیچ مجوز جدیدی برای ایجاد کارگزاری صادر نشود، گفت: این مساله باعث بروز مسوولیت ناپذیری عمیقی در broker‌های بازار یعنی کارگزاری‌ها شده است و این مسوولیت ناپذیری را به یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در روند طبیعی بازار مبدل کرده است.

این تحلیلگر اقتصادی در ادامه با انتقاد از عملکرد صندوق توسعه و تثبیت بازار سهام گفت: نقش آفرینی بسیار ضعیف و کاملاً غیر شفاف صندوق توسعه و تثبیت بازار که در ایام ریزش‌های غیر طبیعی بازار وظیفه تقویت طرف تقاضا در بازار را عهده‌دار است عامل مهم دیگری بود که به سقوط شاخص دامن زد و لازم است مسوولان سازمان بورس درباره عملکرد این صندوق و وظایف و ماموریت‌های آن و نیز موجودی آن گزارش دقیقی را به فعالان بازار سهام ارایه دهند.

این کارشناس ارشد اقتصادی عدم نقش آفرینی موثر بازارگردان‌ها و عدم وجود رگولاتوری مدون و اثربخش توسط سازمان بورس در راستای تنظیم تعاملات بازارگردان‌ها با سهام و کلیت بازار را یکی دیگر از دلایل بروز نوسانات شدید در بازار سهام عنوان کرد و گفت: باید هرچه سریع‌تر نسبت به برطرف کردن این خلأ اقدام اساسی صورت گرفته و قوانین مشخصی تدوین و اجرایی شود. چراکه با غیاب بازارگردان‌های اثربخش در بازار - که می‌توانند در نقش دامنه نوسان نامرئی در بازار عمل کنند- عملاً نقد شوندگی در بازار از بین رفته است و نااطمینانی از روند طبیعی بازار و به تبع آن هراس مالی میان عاملان و فعالان اقتصادی بازار سرمایه را تشدید کرده است.

عوامل موثر در بهبود بازار بورس

به گزارش الفباخبر، یک کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: انجام هم‌زمان دامنه نوسان متقارن، کمک سران سه قوه به بازار سهام و روند مثبت مذاکرات و اراده برای گشایش‌ها در بهبود بازار بورس موثر است.
خبرنگار اقتصادی الفباخبر گفت‌و‌گویی با علی خسروشاهی، کارشناس بازار سرمایه در خصوص راه‌کارهای موثر در جهت بهبود بازار بورس داشته که به شرح ذیل است.
علی خسروشاهی بیان کرد: در حوزه بازار سرمایه، تقارن دامنه نوسان در گام اول و افزایش دامنه نوسان در گام دوم به صورت تدریجی به برون رفت بازار از وضعیت فعلی کمک می‌کند.
وی ادامه داد: در مرحله بعدی بحث نهادسازی و ابزارسازی در بازار سرمایه اهمیت دارد. در ماه‌های اخیر سازمان بورس اقدامات موثری در این زمینه با صدور مجوزهایی در حوزه‌های سبدگردانی و سایر نهادهای مالی انجام داده است.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: دولت باید با عدم ورود و عدم دخالت به قیمت‌گذاری دستوری و یا دستورالعمل‌ها که بر شرکت‌ها و صنایع بورسی اثرگذار است؛ نقش خود را ایفا کند. این قیمت گذاری‌ها بدون نظر کارشناسی اعمال می‌شود و نتایج منفی می‌گذارد.
خسروشاهی تصریح کرد: اقدام موثر دیگری نیز در بهبود بازار بورس موثر است که خارج از عوامل داخلی است؛ بحث مذاکرات و گشایش‌های بین المللی است. این عوامل در مقطع فعلی به تعادل رسیدن و روان شدن بازار کمک می‌کنند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا اقدامات سازمان بورس نظیر تغییر دامنه نوسان در بهبود بازار سرمایه موثر نیست؛ گفت: انجام این کار با آرامش و به صورت ضعیف فایده ندارد. باید به یکباره دامنه نوسان متقارن شود. برای مثال منفی 5 و یا منفی 6 شود تا بازار هر چه سریع‌تر به تعادل برسد.
این فعال بورس بیان کرد: سهامداران حقوقی با توجه به محدودیت‌هایی که داشتند؛ نتوانستند به میزان لازم بفروشند و محدودیت‌هایی نیز در بخش خرید داشتند و متحمل فشار شدند. این گروه منابع خاصی در اختیار ندارند که بتوانند در بازار موثر باشند.
خروشاهی یادآور شد: بحث تأمین مالی و تزریق 24 هزار میلیارد تومان نیز اقدام مناسبی در بهبود وضعیت بازار است. اگر تأمین مالی انجام شود در 6 ماه آینده تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه شاهد تأثیرات مثبت آن خواهیم بود.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان تأکید کرد: انجام همزمان دامنه نوسان متقارن، کمک سران سه قوه به بازار سهام و روند مثبت مذاکرات و اراده برای گشایش‌ها در بهبود بازار موثر است. انجام صرفا یکی از این موارد فایده و تاثیر مثبت چندانی ندارد.

عوامل موثر در ادامه ریزش بورس چیست؟ / از وعده‌های بورسی وزیر و رئیس‌جمهور آبی گرم نشد!

ارزش دلاری بازار سرمایه در ۲ ماه اخیر نصف شده و اکثر سهم‌ها بیش از ۵۰ درصد افت قیمت داشته اند، اما همچنان با نزدیک‌تر شدن انتخابات ریاست تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه جمهوری آمریکا ریزش بورس ایران سرعت گرفته است.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، دو هفته اخیر در ادامه ریزش شاخص کل، بازار سرمایه اوضاع بدتری را تجربه کرد و تقریبا هر روز بازار یا کاملا قرمز پوش بود و یا با رنج مثبت اندک درجا زد. دیروز هم شاخص کل ۳۸ هزار و ۳۰۵ واحد افت کرد و با شکستن مقاومت ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد در نقطه ۱ میلیون و ۳۷۴ هزار واحد نشست.

متاسفانه بسیاری از سهم‌ها از ۲۰ مرداد تا کنون بین ۴۰ تا ۷۰ درصد ارزش خود را از دست داده اند و البته این رقم بدون در نظر گرفتن تورم ۴۰ درصدی حاکم بر اقتصاد است. در واقع بخش زیادی از سرمایه مردم بویژه تازه واردان که از تابستان به بازار ورود کرده اند دود شده است.

دود شدن سرمایه مردمی که بسیاری از آن‌ها با اعتماد به دولت و وعده‌ها و تشویق‌های مسئولان در نیمه اول سال تشویق به سرمایه گذاری شده بودند و حداقل پس اندازی را برای سرمایه گذاری و یا تنها جلوگیری از کاهش قدرت خرید با توجه به تورم وارد بازار کرده بودند درحالی است که امروز هیچ کس پاسخگوی این وضعیت اسفناک نیست!

وزیر اقتصاد که هر هفته یکبار با خبرنگاران تلوزیون مصاحبه‌ی کوتاهی در حاشیه جلسات انجام می‌دهد تنها علت ریزش بازار را رفتار‌های هیجانی عنوان می‌کند و مستمر وعده‌ی گشایش و رونق بازار می‌دهد و به سهامداران توصیه می‌کند که بازار ارزان است و هر کس سهم خود را بفروشد فردا پشیمان خواهد شد! اما آنچه عملا اتفاق افتاده تنها ادامه ریزش شاخص و منفی بودن اکثر سهم‌ها و زیان دیدن مردم و افزایش نارضایتی است.

تالار شیشه‌ای همانگونه که از نامش پیداست نسبت به بسیاری از اخبار و رویداد‌ها و سیاست‌ها به شدت واکنش نشان می‌دهد. همین هفته گذشته شاخص کل طی ۳ روز متوالی ۱۱۰ هزار واحد افت کرد که علت آن خبر قیمت گذاری دستوری فولاد از سوی وزارت صمت بود.

حسین سلاح ورزی؛ نایب رئیس اتاق بازرگانی و عضو شورای عالی بورس علاوه بر انتقاد شدید نسبت به موضوع مداخلات قیمتی دولت در محصولات فولادی و رانتی که از این طریق عاید دلالان بازار فولاد می‌شود در توئیتر نوشت: افت اخیر بازار سرمایه بابت تصمیم غیراصولی در مورد قیمت گذاری دستوری فولاد حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان است! دستاورد این زیان چه بود؟

به همین شکل یکی از علل اصلی ریزش بازار یا درجا زدن بسیاری از سهم‌ها یا به اصطلاح اصلاح زمانی بازار به اعتقاد بسیاری از کارشناسان تاثیر جو حاکم بر انتخابات آمریکا و نتایج آن بر اقتصاد ایران بویژه در حوزه مربوط به تحریم و تجارت خارجی است.

به عبارت دیگر بخش زیادی از فعالان حقیقی و حقوقی بازار بورس در شک و تردید ناشی از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا قرار دارند و به گفته‌ی کارشناسان ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان از وجوه و قدرت خرید سهامداران در کارگزاری‌ها متوقف شده است. بدین صورت سهامداران نه تمایلی به خرید سهم دارند و نه تمایلی به خروج از بازار، بنابراین مشخص است که بلاتکلیفی این وجوه به نااطمینانی و ترس از آینده‌ی نزدیک بازمی گردد و مشخصا اثرگذارترین مولفه در آینده نزدیک انتخابات ۱۳ آبان آمریکا است.

احمد اشتیاقی؛ مدیرعامل کارگزاری بانک آینده و کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که آیا نزدیک شدن به انتخابات آمریکا عامل ریزش بورس است گفت: به نظر می‌رسد بازار سرمایه بهای زیادی به بحث انتخابات آمریکا داده است بنحوی که هر چه انتخابات به نفع آقای بایدن پیش بینی و رو به جلو حرکت کند سهامداران سعی می‌کنند بیشتر نقد باشند تا اینکه در بورس سرمایه گذاری کنند.

کارشناس بازار سرمایه در این باره خاطر نشان کرد: سهامداران معتقدند اتفاق انتخابات آمریکا روی شرایط اقتصاد کلان ایران تاثیر می‌گذارد لذا مایلند تا مطابق با این تغییرات استراتژی‌های خود را تعیین کنند. اما با این وجود بازار همچنان ارزنده است چرا که بازار در حال حاضر با دلار ۲۲ هزار تومان معامله می‌شود و p به e اکثر سهام‌ها زیر ۱۰ است.

ارزش ذاتی بورس نصف شد

هرچند ریزش سنگین ۷۰۰ هزار واحدی شاخص کل بورس در کمتر از ۲ ماه و نیم ترس زیادی در دل سهامداران ایجاد کرده و بازار روی خوش به خود ندیده است، اما واقعیت این است که اکنون بازار با افت شدیدی که کرده در بسیاری از سهم‌ها ارزنده است. سهم‌هایی که بدون هیچگونه تغییر بنیادین در صنایع مربوطه یا اتفاقی خاص در مدیریت و عملکرد و عملیات شرکت بیش از ۵۰ درصد افت قیمت را تجربه کرده اند. این کاهش قیمت حتی اگر تخلیه‌ی حباب هم باشد امروز با چنین ارقامی ارزنده است. ۲۰ مرداد سال جاری ارزش بازار سرمایه بیش از ۳۵۶ میلیارد دلار بود، اما بعد از ریزش اخیر، ارزش امروز بورس به ۱۷۴ میلیارد دلار رسید و کمتر از نصف رسیده است که نشان می‌دهد بازار به نسبت بسیاری از بازار‌ها مثل طلا و دلار که در همین زمان رشد ۱۰۰ درصدی را تجربه کردند ارزان‌تر است.

بازار در اوج هیجان

علی سعیدی؛ کارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به شرایط نامتعادل بازار سرمایه و ارز که این روز‌ها تابع جو روانی شده و خیلی تحلیل دقیق و منطقی از آن برنمی آید و از یک سو گفته شده با بالارفتن قیمت دلار؛ وضعیت بورس بهتر شده و شاخص رشد کرده، اما این اتفاق نیفتاده و بورس سقوط کرد و آن هم به خاطر این بود که سهامداران سرمایه خود را به سمت بازار ارز بردند و صف‌های فروش زیادی تشکیل شد، اما از سویی دیگر هم گفته می‌شود که اگر دلار با کاهش قیمت رو به رو شود؛ تقاضای مضاعف بازار ارز به سمت بورس آمده و وضعیت بهتر می‌شود و این‌ها در حالی است که در واقعیت شرایط این روز‌های بازار سرمایه بیشتر تابع جو روانی حاکم بر سهامداران بوده و بسیار از شرایط عادی فاصله دارد.

سعیدی افزود: با توجه به شرایط نامتعادل موجود در بازار تحلیل دقیق و منطقی از هفته آینده بازار وجود ندارد؛ و آنچه تعیین کننده است جو روانی حاکم بر سهامداران و بازار ارز خواهد بود. به نظر می‌رسد بازار بیشتر از آنچه از قوانین منطقی اقتصادی تاثیر بپذیرد از جو سازی‌ها و اتفاقات لحظه‌ای تاثیر گرفته و سهامداران عام بازار را دچار سردرگمی کرده و شرایط را از تعادل خارج کرده است.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که نتیجه انتخابات آمریکا در ایران بیشتر روانی است و از انجایی که اکثر سهم‌ها اصلاح قیمت داشتند، تاثیر آن روی بازار سرمایه دست کم در میان مدت چشم گیر نخواهد بود. از طرفی با توجه به تجریه تحریم‌ها و سیاست‌های جمهوری خواهان و دموکرات‌ها در قبال ایران به نظر می‌رسد انتخاب نامزد هیچکدام از این دو حزب سیاسی حاکم بر آمریکا تفاوتی برای اقتصاد و تجارت خارجی ایران نخواهد داشت بلکه رویکرد و سیاست‌ها و اقدامات دولتمردان و سیاست گذاران داخلی تعیین کننده آینده اقتصاد و بازار سرمایه خواهد بود.

نقش بازیگران اصلی در ریزش شاخص

یک ماه پیش هر چند دیر، اما بر اساس بخشنامه‌ی سازمان بورس تمام ناشران شرکت‌های بورسی موظف شدند تا برای سهام خود بازارگردان تعیین و معرفی نمایند. با گذشت این مدت و هشدار‌ها و تهدید‌های سازمان بورس، اما همچنان بسیاری از شرکت‌های بورسی بازارگردان تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه تعیین نکرده اند. از طرفی برخی شرکت‌های دارای سبد گردان هم به وظیفه‌ی بازارگردانی و جمع کردن صف فروش عمل نمی‌کنند. به این ترتیب صف فروش در بسیاری از سهم‌ها شکل می‌گیرد و علاوه بر قرمز پوش کردن بازار به ترس و نگرانی سایر سهامداران به ویژه با قفل شدن سهم و عدم نقدشوندگی افزوده می‌شود.

همچنین نقش بسیاری از حقوقی ها، صندوق‌های سرمایه گذاری و سبدگردانی که در سقف قیمتی یک تا دو ماه پیش یعنی از زمان شروع شاخص بورس شروع به عرضه آبشاری و عمده سهم‌ها کردند و اکنون ظاهرا علاقه‌ای به خریدن سهم‌ها حتی در قیمت‌های بسیار پایین ندارند مشخص نیست بنابراین بهتر است سازمان بورس و شرکت‌های بورس و فرابورس تهران در این زمینه شفاف سازی نمایند.

روحانی و دژپسند پاسخگوی سهامداران باشند

در مجموع شخص رئیس جمهور که تاکید می‌کرد همه چیز را به بورس بسپارید یا پز آن را می‌داد که همه بورس‌های دنیا ریزش داشته، اما بورس ایران رشد کرده است و یا وزیر اقتصاد که بار‌ها و بار‌ها مردم را به این بازار دعوت کرد امروز موظفند پاسخگوی این وضعیت نابسامان بازار سرمایه باشند. بازاری که می‌تواند بجای تهدید فرصت باشد و به تامین و تقویت تولید و در نتیجه رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال کمک کند، اما در صورتی که دستخوش سواستفاده‌های جناحی و سیاسی و یا بازیچه‌ای برای جبران کسری بودجه و نوسان گیری شرکت‌های دولتی یا عده‌ای رانت خوار سودجو نشود.

به هر حال با توجه به وضعیت بازار و اظهارات کارشناسان اگر سایر عوامل ذکر شده را ثابت در نظر بگیریم و متغیر موثر را انتخابات آمریکا در بدانیم وضعیت بازار تا ۱۳ آبان سینوسی خواهد بود و شاخص در محدوده کنونی باقی خواهد ماند.

عوامل تأثیرگذار بر بورس از اقتصاد دستوری تا نوسانات جهانی

طیف وسیعی از عوامل اقتصادی و غیراقتصادی بر تحولات بازار سرمایه اثرگذار است که باید متناسب با سهم هرکدام به چاره‌جویی پرداخت.

به گزارش خبرنگار ایبِنا؛ بازار‌های مختلف از هم جدا نیستند و مانند ظروف مرتبط، تغییرات در هرکدام، دیر یا زود بر سایر بازار‌ها اثر خواهد گذاشت. اگر بازار ارز نوسان تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه پیدا کند، طلا و بورس هم تغییر می‌کنند و اگر بورس رونق یابد، می‌تواند از جذابیت سایر بازار‌ها مانند ارز و طلا و سپرده بانکی، هرچند در یک مقطع زمانی کوتاه‌مدت، بکاهد و آن‌ها را با رکود مواجه کند. در مجموع جریان نقدینگی هوشمند می‌تواند تشخیص بدهد که در هر مقطع زمانی باید در کدام بازار حاضر شود تا بیشترین منفعت را کسب کند. بازار سرمایه هم از این قاعده مستثنی نیست و عوامل متعددی بر رونق و رکود آن اثرگذارند که اشاره به همه آن‌ها در یک گزارش نمی‌گنجد.

اعتماد؛ گوهر گم‌شده بورس

افت‌وخیز‌های دو سال اخیر بورس تهران را نمی‌توان با هیچ دوره‌ای مقایسه کرد؛ رشد انفجاری بورس در یک سال منتهی به مردادماه ۱۳۹۹ و رسیدن شاخص کل به دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد و در ادامه، روند کاهشی آن که تا امروز ادامه داشته است.

به اعتقاد برخی فعالان بازار، جرقه ریزش مردادماه ۹۹ با دعوای وزارت نفت و اقتصاد درباره عرضه صندوق پالایش یکم زده شد و عامل دیگری مانند دعوت بی‌محابای رئیس‌جمهور وقت به اینکه مردم «همه سرمایه خود را به بورس بسپارند» و سخنان مسئول دفتر او مبنی بر اینکه «احتمالاً شاخص از یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد برمی‌گردد» بنزینی بر این آتش بودند. بااین‌حال نگاهی به سرگذشت بازار سرمایه نشان می‌دهد دلایل متعددی برای وضعیت امروز بورس می‌توان بر شمرد که مجموعه این اتفاقات به یک نتیجه ختم شد که همان بی‌اعتمادی مردم نسبت به بورس بود.

عوارض اقتصاد دستوری

یکی از مشکلات بازار سرمایه به تصمیمات خلق‌الساعه‌ای برمی‌گردد که در مقاطع مختلف گریبان بازار را گرفته است. یک دسته از این مشکلات به قیمت‌گذاری‌های متعدد برمی‌گردد. قیمت‌گذاری باعث به‌هم‌خوردن نظام عرضه و تقاضا می‌شود و حاشیه سود شرکت‌های بورسی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

علاوه بر این، تصمیمات دفعی درباره قوانین تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه صادرات و واردات یا نرخ‌های اثرگذار مانند نرخ بهره مالکانه و عواملی ازاین‌قبیل، سودآوری شرکت‌ها را با ابهام مواجه می‌کند. یک نمونه از این تصمیمات به مصوبه وزارت صمت برای ایجاد محدودیت در صادرات محصولات فولادی طی ماه‌های گذشته مشاهده گردید که برای مدتی بورس را در کما فرو برد.

متأسفانه سایه اقتصاد دستوری از سال‌ها قبل بر سر بورس قرار داشته و هنوز تا اصلاح رابطه بازار سرمایه و دولت و رسیدن به نقطه ایده‌آل راه زیادی وجود دارد.

خودکشی دسته‌جمعی نهنگ‌ها

علاوه بر اثرپذیری بازار‌های داخلی از همدیگر، بازار سرمایه ایران به‌شدت متأثر از بازار‌های جهانی است. علت آن است که بخش بزرگی از شرکت‌های بازار کامودیتی‌ محور هستند، یعنی شرکت‌هایی که تولیدات صادراتی دارند و قیمت محصولات و سود و زیان آن‌ها متأثر از نرخ‌های جهانی و البته نرخ دلار در داخل کشور است. این شرکت‌ها که عموماً غول‌های بازار هستند، ستون‌های شاخص کل را شکل می‌دهند؛ بنابراین با ناراحتی آن‌ها شاخص تب می‌کند و با روند روبه‌رشد قیمت‌های جهانی و یا افزایش نرخ دلار و رونق این شرکت‌ها، شاخص هم بالا می‌رود.

ازآنجاکه طی هفته‌های گذشته قیمت‌های جهانی عموماً در روندی نزولی قرار گرفته‌اند، به‌تبع آن بازار‌های سهام نیز سرخ‌پوش است. در کنار ریزش بورس‌های آمریکا، اروپا و آسیا، حتی بازار رمزارز‌ها نیز از ماه‌ها قبل روند نزولی به خود گرفته است. گویا نهنگ‌ها همه با هم دست به خودکشی زده‌اند.

علت افت بازار‌ها به افزایش بی‌سابقه و رکوردشکنی نرخ بهره در آمریکا و حدود ۵۰ کشور دیگر باز‌می‌گردد که باعث شده سرمایه‌گذاری در اوراق دولتی نسبت به بازار سهام جذاب‌تر شود. علت افزایش نرخ بهره هم موج اخیر تورم جهانی است که بانک‌های مرکزی کشور‌ها را ناچار کرده برای کاستن از فشار تورم بر آحاد جامعه، نرخ‌های بهره سیاستی را افزایش دهند.

نرخ بهره چقدر اثرگذار است؟

یکی از عواملی که در نوسانات بازار‌ها اثرگذار است، تغییرات نرخ بهره سیاستی است که باید با احتیاط با آن برخورد کرد. این نرخ طی هفته‌های گذشته حدود یک درصد افزایش یافته است. دراین‌بین گروهی می‌گویند این عامل اثر بسیار زیادی بر کاهش جذابیت بورس داشته، درحالی‌که قاطبه کارشناسان معتقدند سهم این عامل –که آن هم متناسب با شرایط اقتصاد کلان اتخاذ شده- به نسبت سایر عوامل چندان زیاد نیست.

مجید شاکری؛ کارشناس اقتصادی در گفتگو با ایبِنا در این زمینه تأکید کرد: باتوجه‌به اینکه تقریباً ارتباط نرخ بهره بین‌بانکی با نرخ بهره تسهیلات و سپرده قطع است؛ اثرگذاری مستقیم یا واضحی بر شاخص بورس نمی‌تواند داشته باشد.

وی افزود: ممکن است بگوییم در بلندمدت شاید در رفتار تسهیلات‌دهی یا رفتار بانک‌ها در نرخ سود سپرده می‌تواند با روش‌های غیرصریح اثر داشته باشد؛ اما با این شرایط کنونی و در کل، در کوتاه‌مدت قطعاً اثری ندارد. متأسفانه عملاً از اتفاقات سال ۹۹ به بعد نرخ بهره بین‌بانکی به‌عنوان یک شاخص بین بورسی‌ها جا افتاده است.

محمدابراهیم سماوی؛ کارشناس بازار سرمایه نیز معتقد است: «برخی از کارشناسان به‌اشتباه تبعات نرخ بهره بین‌بانکی و نرخ بهره بانکی را یکی می‌دانند، اما تا زمانی که نرخ بهره بین‌بانکی بر نرخ سپرده‌گذاری و اعطای تسهیلات، اضافه برداشت بانک مرکزی و افزایش پایه پولی اثری نداشته باشد، کارکرد جدایی دارد و اثر واقعی آن بر بازار سرمایه به‌صورت نامحسوس و کاملاً غیرمستقیم است».

حمایت‌های غیرمستقیم سیاست‌گذار پولی از شرکت‌های بورسی

بانک مرکزی متولی بازار پول و ثبات اقتصاد کلان است بااین‌حال به دلیل اهمیت بازار سرمایه و دغدغه‌ای که بانک مرکزی نسبت به آرامش هم‌زمان همه بازار‌ها در کنار یکدیگر داشته، اقدامات مختلفی را در حمایت از کل اقتصاد کشور اعم از بازار‌های پولی و مالی در دستور کار خود قرار داده است.

سیاست‌گذار تحلیل عوامل اخیر ریزش بازار سرمایه پولی با اقداماتی مانند انعقاد تفاهم‌های پولی با کشور‌های همسو، راه‌اندازی نماد‌های معاملاتی ریال- روبل در بازار متشکل ارزی و تسهیل پیمان‌سپاری ارزی صادرکنندگان و . در جهت تسهیل مراودات اقتصادی شرکت‌های بورسی گام برداشته و زمینه ایجاد ثبات محیط کسب‌وکار و افزایش سودآوری آن‌ها را فراهم کرده است.

یک تصمیم ویژه در حمایت از شرکت‌های صادراتی بازار سرمایه، صدور مجوز فروش ارز‌های صادرکنندگان به همه صرافی‌ها با نرخ توافقی است که هم‌اکنون هم در جریان است و با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شد. این تصمیم هم به ثبات بازار ارز کمک کرد و هم دست شرکت‌های صادرکننده را برای فروش بی‌دغدغه ارز‌های خود با نرخ‌های غیردستوری باز کرد.

نشست مشترک بانک مرکزی و بورس

در ادامه همراهی سیاست‌گذار پولی با بازار سرمایه، علی صالح‌آبادی؛ رئیس‌کل بانک مرکزی دیروز سه‌شنبه ۴ مردادماه در نشستی مشترک میزبان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بود. او با اشاره به موضوع نرخ سود بین‌بانکی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های فعالان بازار سرمایه اظهار کرد: «نرخ سود در بازار بین‌بانکی طبیعتاً متناسب با عرضه و تقاضا و مکانیزم بازار تعیین می‌شود، اما بانک مرکزی به‌عنوان بازارساز و در چارچوب سیاست پولی ضدتورمی که به تأیید دولت نیز رسیده است، در این بازار حضور دارد و نرخ سود در این بازار را در چارچوب مشخصی، کنترل می‌کند و در همین راستا نیز در جلسه روز گذشته، تصمیماتی دراین‌خصوص اتخاذ شده که با اجرای این تصمیمات، نرخ سود در بازار بین‌بانکی کنترل خواهـد شد».

تعدد عوامل مؤثر بر بورس

مجید عشقی؛ رئیس سازمان بورس هم در این نشست با بیان اینکه بازار سرمایه تحت‌تأثیر متغیر‌های زیادی است، عنوان کرد: نمی‌شود ادعا کرد که یک عامل باعث نوسانات بازار شده است بلکه قطعاً عوامل متعددی وجود دارد که بازار از آن‌ها تأثیر می‌گیرد؛ از نرخ بهره بین‌بانکی گرفته تا نرخ جهانی کالا‌های اساسی.

رئیس سازمان بورس افزود: این متغیر‌ها مدام در حال تغییر هستند و انتظار می‌رود با اصلاحاتی که صورت می‌گیرد بازار سرمایه روند عادی خودش را ادامه دهد چرا که قطعاً این فراز و نشیب‌ها ادامه دارد.

وی تصریح کرد: البته گزارش‌های سه‌ماهه شرکت‌ها گزارش‌های خوبی بود که جمع‌بندی شده و به‌زودی گزارش کاملی در این باره منتشر خواهیم کرد که گزارش خوبی هم بوده، اما باتوجه‌به چشم‌اندازی که از قیمت کالا‌های اساسی جهانی و رکود اقتصاد جهانی وجود دارد، نگرانی‌هایی شکل گرفت که باعث نوساناتی در روز‌های گذشته در بازار سرمایه شد که امیدواریم به یک آرامشی برسیم.

فصل جدید همکاری‌ها

بدون شک باز هم می‌توان عوامل دیگری که بر بازار سرمایه اثرگذار است را برشمرد، اما نکته‌ای که یادآوری آن ضروری است، همکاری و همدلی ارکان اقتصادی دولت برای حل مشکلات بازار‌های مختلف است. با اینکه بانک مرکزی در چارچوب قانون، متولی بازار پول و ثبات اقتصاد کلان است، اما همین نشست‌های کمیته مشترک بانک مرکزی و بورس نشان از اهمیت سرمایه مردم در بورس در نگاه مسئولان دارد. مدت زیادی از زمان برخورد‌های مسئولان گذشته بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و وزارت نفت و . در ماجرای بورس نمی‌گذرد که یک نمونه آن درباره عرضه صندوق پالایش یکم و در ادامه ریزش بورس در سال ۹۹ ذکر شد، اما حالا مسئولان همدلانه دور یک میز می‌نشینند تا برای حل مشکلات پیش آمده راهی پیدا کنند؛ این موضوع به‌خودی‌خود تحول بزرگی است که امید‌ها را زنده نگه می‌دارد.